Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα παγκοσμίως, συνδέοντας την επισιτιστική κρίση με περιβαλλοντικές προκλήσεις. Καθώς η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται και τα ακραία καιρικά φαινόμενα απειλούν τις καλλιέργειες, η σπατάλη τροφίμων αυξάνει τις πιέσεις στο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης.
Η ετήσια Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και Σπατάλη Τροφίμων, που τιμάται στις 29 Σεπτεμβρίου, υπενθυμίζει την ανάγκη άμεσης δράσης για τη μείωση αυτής της σπατάλης.
Η Ευρωπαϊκή Εικόνα
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περίπου 58,5 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλώνται κάθε χρόνο, ενώ στην Ελλάδα η ετήσια σπατάλη υπολογίζεται στους 2 εκατομμύρια τόνους. Αυτά τα απόβλητα δημιουργούνται σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, από τον πρωτογενή τομέα και την παραγωγή, μέχρι τη μεταποίηση, το εμπόριο και τα νοικοκυριά. Σύμφωνα με την Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση στην ΕΕ όσον αφορά τη σπατάλη τροφίμων ανά κάτοικο, με τα ελληνικά νοικοκυριά να ευθύνονται για 930.323 τόνους σπατάλης ετησίως.
Ο Ρόλος της Νομοθεσίας
Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες της ΕΕ, έχει τεθεί σε εφαρμογή νομοθεσία που υποχρεώνει τα κράτη να παρακολουθούν συστηματικά τη σπατάλη τροφίμων και να θέτουν στόχους για τη μείωσή της. Για την Ελλάδα, στόχος είναι η μείωση της σπατάλης κατά 30% έως το 2030, στο πλαίσιο των δεσμεύσεων του ΟΗΕ για 50% μείωση παγκοσμίως.
Η Εικόνα της Σπατάλης Ανά Κλάδο
Στην Ελλάδα, η σπατάλη τροφίμων αφορά κυρίως τα νοικοκυριά, τα οποία ευθύνονται για περίπου το 47% της συνολικής σπατάλης. Ωστόσο, η βιομηχανία και ο τομέας της εστίασης έχουν επίσης σημαντικό μερίδιο, με την εστίαση να σπαταλά 220.000 τόνους τροφίμων ετησίως. Παρά τα δεδομένα αυτά, πολλές μεγάλες εταιρείες στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων, ενώ υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από το λιανεμπόριο και τους προμηθευτές.
Η Ανάγκη για Αξιόπιστα Δεδομένα
Η συγκέντρωση ακριβών δεδομένων είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων μείωσης της σπατάλης τροφίμων. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ακόμα προκλήσεις στην ανάπτυξη αποτελεσματικών μεθοδολογιών μέτρησης, ωστόσο σημαντικά βήματα γίνονται μέσω της εισαγωγής του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων Τροφίμων (ΗΜΑΤ), που επιτρέπει την καταγραφή της σπατάλης σε επιχειρήσεις τροφίμων και εστίασης.
Πρωτοβουλίες και Συνεργασίες
Στην Ελλάδα, η πρωτοβουλία “Μπορούμε” και η “Συμμαχία για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων” έχουν συμβάλει σημαντικά στην ευαισθητοποίηση και τη μείωση της σπατάλης, με τη συμμετοχή δημόσιων αρχών, επαγγελματικών φορέων, και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Η Συμμαχία αριθμεί σήμερα 84 μέλη και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που απαιτεί τη συνεργασία πολλών φορέων. Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να εισάγει νομικά δεσμευτικούς στόχους, η Ελλάδα οφείλει να εντείνει τις προσπάθειες της για τη μείωση της σπατάλης, τόσο σε επίπεδο νοικοκυριών όσο και επιχειρήσεων, εξασφαλίζοντας βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων.
