Μέχρι το 2050, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αγγίξει τα 9 δισεκατομμύρια ανθρώπων. Για την παροχή επαρκούς θρεπτικής τροφής σε όλους, και για την παράλληλη διατήρηση των φυσικών πόρων, πρέπει να στραφούμε σε πιο βιώσιμα συστήματα διατροφής. Αυτό δεν συνεπάγεται μόνο την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο παράγονται οι τροφές σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και την μείωση απώλειας τροφίμων και αποβλήτων στην τροφική αλυσίδα και την ελαχιστοποίηση της αρνητικής επίπτωσης που έχουν τα απορρίμματα συσκευασιών.
Κάθε χρόνο, περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων χάνεται. Οι απώλειες συναντώνται σε όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας και σε όλα τα είδη τροφίμων, κυρίως λόγω αλλοίωσης. Το κατά πόσο οι τροφές είναι ασφαλείς αποτελεί επίσης μια αυξανόμενη ανησυχία: η μικροβιακή μόλυνση των βρώσιμων προϊόντων εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια αιτία των τροφιμογενών ασθενειών.
Μια επιπλέον πρόκληση είναι και η παγκοσμιοποίηση της αγοράς η οποία απαιτεί μια μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των προϊόντων και συνοδεύεται από αυξανόμενη ζήτηση τροφίμων που θα είναι ελάχιστα επεξεργασμένα. Προκύπτει, συνεπώς, η ανάγκη να αναπτυχθούν καινοτόμα υλικά για συσκευασίες τροφίμων που θα εγγυώνται την ασφάλεια και τη διατήρηση της ποιότητας για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, τα οποία θα συμβάλλουν στη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων. Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις αυτές, η σχετική με τις συσκευασίες τροφίμων τεχνολογία εξελίσσεται συνεχώς.
Οι πιθανές τεχνολογικές καινοτομίες για την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων στο μέλλον.
Βελτιωμένες ιδιότητες συσκευασίας: μηχανικές, θερμικές, ιδιότητες φραγμού
Βιοδιασπασιμότητα: αυξημένη βιοαποικοδόμηση
Ενεργή συσκευασία: επέκταση της διάρκειας ζωής, απορροφητής οξυγόνου, αντιμικροβιακή δράση
Έξυπνη συσκευασία: αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, αυτοκαθαρισμός, αυτοθεραπεία, ένδειξη φθοράς
Διάθεση και ελεγχόμενη αποδέσμευση: φαρμακευτικά βρώσιμα προϊόντα, βιοδραστικές ενώσεις (όπως αιθέρια έλαια)
Παρακολούθηση των συνθηκών του προϊόντος: δείκτης θερμοκρασίας και χρόνου (TTI), δείκτης φρεσκάδας, δείκτης διαρροής, ανιχνευτής αερίων
Νανο-αισθητήρας (nanosensor): ένδειξη της ποιότητας των τροφίμων, ανάπτυξη μικροοργανισμών
Νανο-επίστρωση (Nanocoatings)
Πληροφορίες σχετικές με το προϊόν: ραδιοσυχνική αναγνώριση (RFID), νανο-γραμμικός κώδικας, αυθεντικότητα προϊόντος
Από παθητική σε ενεργή συσκευασία
Ο ρόλος της συσκευασίας των τροφίμων μεταβάλλεται από παθητικό – από ένα απλό δοχείο που προστατεύει το περιεχόμενό του από την υγρασία, τον αέρα, τα μικρόβια και τους μηχανικούς παράγοντες (όπως οι δονήσεις και οι κραδασμοί), σε ενεργητικό. Το αποτέλεσμα αυτού είναι πως αλληλεπιδρά με το προϊόν και έτσι να επεκτείνεται η διάρκεια ζωής του, απελευθερώνοντας αντιοξειδωτικά, αντιμικροβιακές ουσίες ή παράγοντες δέσμευσης οξυγόνου που αποτρέπουν την αλλοίωση των τροφίμων.
Η νανοτεχνολογία διερευνάται ολοένα και περισσότερο ως ένα εργαλείο για την ανάπτυξη ενεργών συσκευασιών τροφίμων. Το NanoPack είναι ένα Ευρωπαϊκό χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα το οποίο αναπτύσσει ένα ενεργό φιλμ συσκευασίας με αντιμικροβιακές ιδιότητες. Τα νέα φιλμ συσκευασίας απελευθερώνουν σιγά-σιγά μικροσκοπικές ποσότητες αντιμικροβιακών αιθέριων ελαίων ως ατμό μέσα στον λεγόμενο “κενό χώρο” της συσκευασίας, καθαρίζοντας έτσι τόσο το βρώσιμο προϊόν όσο και τον κεντρικό χώρο, επεκτείνοντας παράλληλα τη διάρκεια ζωής του προϊόντος.
Τα αρχικά αποτελέσματα έδειξαν ότι τα NanoPack φιλμ είναι σε θέση να αυξήσουν τη διάρκεια ζωής του ψωμιού χωρίς πρόσθετα κατά 3 εβδομάδες, αποδεικνύοντας τη δυνατότητα του συστήματος ενεργής συσκευασίας να μειώνει τα απόβλητα τροφίμων.
